ขั้นตอนในการเข้าทำสัญญาจ้างแรงงาน และข้อสัญญาที่ควรระวัง เพื่อป้องกันความเสี่ยงหรือข้อพิพาทแรงงานที่จะเกิดขึ้น

การเลิกจ้างโดยไม่เป็นธรรม หมายความว่า การที่นายจ้างเลิกจ้างลูกจ้างโดยไม่มีเหตุผลอันสมควร ซึ่งเหตุผลของการเลิกจ้างดังต่อไปนี้ ถือว่าเป็นเหตุผลที่นายจ้างอาจยกขึ้นเป็นเหตุเลิกจ้างได้ และถือว่าเป็นการเลิกจ้างที่เป็นธรรม แต่นายจ้างจะต้องบอกกล่าวล่วงหน้า ซึ่งหากไม่มีการบอกกล่าวล่วงหน้า จะไม่ถือว่านายจ้างได้บอกกล่าวล่วงหน้าตามกฎหมาย:

• เลิกกิจการหรือโอนกิจการให้ผู้อื่น

• นายจ้างมียอดขาดทุนสะสมหรือประสบภาวะขาดทุน

•เหตุสุดวิสัยทำให้งานถูกระงับเป็นเวลานานกว่า 1 เดือนเมื่อลักษณะของธุรกิจเปลี่ยนแปลง มีความจำเป็นต้องลดกำลังแรงงาน และไม่มีตำแหน่งงานที่เหมาะสมเลิกจ้างเนื่องจากอาการเจ็บป่วยของลูกจ้าง

หลังจากนายจ้างมีเหตุผลในการเลิกจ้างงานที่เป็นธรรมตามกฎหมายแล้ว ตามมาตรา 17 แห่งพระราชบัญญัติคุ้มครองแรงงาน พ.ศ. 2541 นายจ้างจะต้องแจ้งให้ลูกจ้างทราบลูกหน้าเพื่อให้ลูกจ้างมีเวลาเตรียมตัวในการหางานใหม่ นายจ้างอาจบอกกล่าวล่วงหน้าเป็นหนังสือเพื่อให้อีกฝ่ายหนึ่งทราบ ในเมื่อถึงหรือก่อนจะถึงกำหนดจ่ายค่าจ้างคราวหนึ่งคราวใด เพื่อให้เป็นผลเลิกสัญญากันเมื่อถึงกำหนดจ่ายค่าจ้างคราวถัดไปข้างหน้าก็ได้ แต่ไม่จำเป็นต้องบอกกล่าวล่วงหน้าเกิดสามเดือน โดยหากนายจ้างเป็นฝ่ายบอกเลิกสัญญานายจ้างอาจจะต้องจ่ายเงินที่เรียกว่า “สินจ้างแทนการบอกกล่าวล่วงหน้า” สำหรับกรณีที่นายจ้างไม่ประสงค์จะให้ลูกจ้างปฏิบัติงานในวันที่บอกเลิกสัญญาจ้างแรงงาน ทั้งนี้นายจ้างยังคงมีหน้าที่ต้องจ่ายเงินค่าชดเชยตามกฎหมายดังนี้

ค่าชดเชยการเลิกจ้าง ม.118 พรบ. แรงงาน

ลูกจ้างที่ทำงานติดต่อกันครบ 120 วัน แต่ไม่ครบ 1 ปี ให้จ่ายไม่น้อยกว่าค่าจ้างอัตราสุดท้าย 30 วันหรือไม่น้อยกว่าค่าจ้างของการทำงาน 30 วันสุดท้ายสำหรับลูกจ้างซึ่งได้ค่าจ้างตามผลงานโดยคำนวนเป็นหน่วย

ลูกจ้างที่ทำงานติดต่อกันครบ 1 ปี แต่ไม่ครบ 3 ปี ให้จ่ายไม่น้อยกว่าค่าจ้างอัตราสุดท้าย 90 วันหรือไม่น้อยกว่าค่าจ้างของการทำงาน 90 วันสุดท้ายสำหรับลูกจ้างซึ่งได้ค่าจ้างตามผลงานโดยคำนวนเป็นหน่วย

ลูกจ้างที่ทำงานติดต่อกันครบ 6 ปี แต่ไม่ครบ 10 ปี ให้จ่ายไม่น้อยกว่าค่าจ้างอัตราสุดท้าย 140 วันหรือไม่น้อยกว่าค่าจ้างของการทำงาน 140 วันสุดท้ายสำหรับลูกจ้างซึ่งได้ค่าจ้างตามผลงานโดยคำนวนเป็นหน่วย

ลูกจ้างที่ทำงานติดต่อกันครบ 10 ปีแต่ไม่ครบ 20 ปี ให้จ่ายไม่น้อยกว่าค่าจ้างอัตราสุดท้าย 300 วันหรือไม่น้อยกว่าค่าจ้างของการทำงาน 300 วันสุดท้ายสำหรับลูกจ้างซึ่งได้ค่าจ้างตามผลงานโดยคำนวนเป็นหน่วย

ลูกจ้างที่ทำงานติดต่อกัน 20 ปีขึ้นไป ให้จ่ายไม่น้อยกว่าค่าจ้างอัตราสุดท้าย 400 วันหรือไม่น้อยกว่าค่าจ้างของการทำงาน 400 วันสุดท้ายสำหรับลูกจ้างซึ่งได้ค่าจ้างตามผลงานโดยคำนวนเป็นหน่วย

พระราชบัญญัติคุ้มครองแรงงาน พ.ศ. 2541 มาตรา 119 ได้บัญญัติเกี่ยวกับเหตุอันสมควรที่นายจ้างสามารถเลิกจ้างลูกจ้างได้ โดยนายจ้างไม่จำเป็นต้องจ่ายค่าชดเชย ดังต่อไปนี้  

1. ลูกจ้างทุจริตต่อหน้าที่หรือกระทำความผิดอาญาโดยเจตนาแก่นายจ้าง
2. ลูกจ้างจงใจทำให้นายจ้างได้รับความเสียหาย
3. ลูกจ้างประมาทเลินเล่อเป็นเหตุให้นายจ้างได้รับความเสียหายอย่างร้ายแรง 
4. ลูกจ้างฝ่าฝืนข้อบังคับเกี่ยวกับการทำงาน ระเบียบ หรือคำสั่งของนายจ้างอันชอบด้วยกฎหมายและเป็นธรรม และนายจ้างได้ตักเตือนเป็นหนังสือแล้ว เว้นแต่กรณีที่ร้ายแรง นายจ้างไม่จำเป็นต้องตักเตือน หนังสือเตือนให้มีผลบังคับได้ไม่เกิน 1 ปี นับแต่วันที่ลูกจ้างได้กระทำผิด 
5. ลูกจ้างละทิ้งหน้าที่เป็นเวลาสามวันทำงานติดต่อกันไม่ว่าจะมีวันหยุดคั่นหรือไม่ก็ตามโดยไม่มีเหตุผลอันสมควร 
6. ลูกจ้างได้รับโทษจำคุกตามคำพิพากษาถึงที่สุด หากเป็นความผิดซึ่งลูกจ้างได้กระทำโดยประมาทหรือความลหุโทษต้องเป็นกรณีที่เป็นเหตุให้นายจ้างได้รับความเสียหายด้วย